Bu yazımda sizlere önemli bir ismi tanıtacağım; Henry Kloss. Yazı bir biyografi olmasına karşın Kloss'un renkli kişiliğini göz önüne alarak biraz esprili bir şekilde yazdım. Bu yazı Kloss hakkında kaleme alacağım yazıların ilk bölümünü oluşturuyor. Sanırım keyifle okuyacaksınız...
Kimdir?
Henry Kloss (1929 - 2002) Amerikalı bir ses mühendisi ve iş adamıdır. Bir ses mühendisi olarak özellikle 50'li yıllarda hi-fi hoparlörlerin tasarımlarına önemli katkılar sağlamış ve radyo alıcılarının gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Kloss aslında biraz garip bir adamdır, önemli bir teknik üniversiteye (MIT) kabul edilmiş olmasına rağmen bir noktadan sonra eğitimini yarım bırakmış (sonra onursal diploma vermişler) ancak buna rağmen bir çok ilgi çekici tasarıma imza atmıştır. Tasarımların yanında önemli birkaç buluşu da vardır, bunlardan en önemlileri akustik süspansiyona sahip hoparlörler, projeksiyon televizyon ve yüksek hassasiyetli kaset çalarlardır.
Ne Adamsın Kloss!
Kloss, kariyeri boyunca bir çok önemli firmada çalıştı. Önemli firmalarda çalışmasına rağmen hiçbir zaman acayipliklerinden vazgeçmemiştir. Örneğin üst düzey yönetici veya şirket sahibi olduğu zamanlarda bile garip elbiseleri hatta takım elbiseleri ile bisikletle işe gidip gelmiş. Tabii günümüzde bu normal gibi gözükebilir ama Kloss bunları 1950'lerde yapıyordu.
Kloss Industries Macerası
1950'lerin sonunda Kloss evinde hoparlör tasarlamaya başlar. Bu sırada MIT üniversitesinde öğrencidir. Evinde tasarladığı bu hoparlörler köşe tipi hoparlörlerdi ve dört adet 5” boyutunda sürücüye sahipti. O dönemde hoparlörlerin tanesini 25 Dolara satıyordu. Sıkı durun hoparlörün Deluxe versiyonu (şimdiki terminolojide Signature, Reference gibi bir şey) 30 Dolar'dı. Deluxe edition'ın standart'tan farkı daha özenli bir kasasının olması ve toz ızgarasının bulunmasıydı.
Bir Efsane Doğuyor; Acoustic Research
1954 yılında Kloss, Edgar Villchur ile birlikte meşhur Acoustic Research Corporation (AR diye tanınır) firmasını kurar. Edgar Villchur, Kloss'un aslında üniversitede öğretmenidir ve kadere bakın ki, hoparlör tasarımının incelikleri ile alakalı kitabı Kloss'un ders programında okuduğu bir kitaptı. İkili beraberce AR Model 1 hoparlörünü tasarlar. Bu hoparlör çok başarılı olur ve büyük adetlerde üretilir. Hoparlörün kasasında herhangi bir port (delik) yoktu yani kapalı (sealed) tasarımdaydı. Bu sistem sayesinde kabin içerisinde hapsedilen hava özellikle bas sürücünün titreşimlerini sönümlüyordu. Bu sistem sayesinde daha ucuza bir hoparlör tasarlamak mümkün olmuştu. Üzerine daha az distorsiyon üretiyordu ve herşeyden önemlisi klasik tarzdaki bir hoparlörden daha az güçle çalışıyordu. (1) AR Model 1 monitör (raf tipi) bir hoparlördü ve ticari olarak başarı kazanan ilk akustik süspansiyonlu hoparlör idi.
Sıkıldım, Yeni Şirket Kuruyorum; KLH
1954 yılında başlayan Acoustic Research macerasının sonu Kloss için 1957 yılında gelir. Bir şekilde sıkılan Kloss, kendi isim ve soyisminin baş harflerinin kullanarak KLH ismini verdiği firmayı kurar. Firmanın finansmanı Malcolm Low ve J. Anton Hofmann tarafından sağlanır. Bu iki yatırımcı aynı zamanda AR firmasınında finansörüdür. Kloss daha sonradan efsane haline gelecek KLH Model Five ve Six modellerini üretir. Bunun yanında üstün özelliklere sahip küçük FM radyo alıcıları tasarlar. 1957 yılında kurulan firma 1964 yılında bizlerin dikiş makineleri ile tanıdığımız Singer Corporation'a satılır. Kloss bir süre daha firmada kalır ve ilginç tasarımlara imza atmaya devam eder. Bu dönemde ilk kaydedicisi KLH Model Eleven'ı üretir. Bu ürünü tasarlarken Dolby Laboratories'in kurucusu Ray Dolby ile çalışır. Dolby bu sıralarda meşhur B tipi gürültü azaltma sistemini geliştirmektedir. B tipi gürültü önleme sistemi bir dönem kaset çalarlarımızda görmeye alıştığımız Dolby B sistemidir. Dolby ile Kloss'un beraber geliştirdikleri teknolojiler KLH Model Forty makara teypte gün yüzüne çıkar ve bu ürün Dolby'nin ilk ticari başarısı olur. 1967 yılında Kloss hayatından yeniden sıkılır ve kendi kurduğu KLH firmasını terk eder. Hemen arkasından firma neredeyse iflas eder ve Japon Kyocera'ya satılır. 1970'lerin sonunda ise KLH tamamen kapanır.
Şimdiki Şirketin İsmi Ne Olsun, Tamam Advent Corporation Uygun!
Kloss kendi şirketi KLH'den ayrılınca yeni bir şirket kurmaya karar verir. Hemen aynı yıl 1967'de Advent firmasını kurar. Advent, Latince yaklaşım anlamına gelen bir kelimedir. Aslında Kloss, hoparlör tasarımı yapmaktan ziyade projeksiyon televizyon üretmek istemektedir. Ancak kendi firmasından ayrılırken 10”lik bir sürücü tasarımını yanında getirmiştir. Kloss yine rahat durmaz ve Advent adını verdiği hoparlörü tasarlar. Ürün efsanevi AR Model 3a'dab çok daha iyi ses vermekte ve neredeyse yarı fiyatına satılmaktadır. Ortalık birbirine girer ve hoparlör çok başarılı olur. Bu başarının hemen ardından aynı hoparlörün monitör tipini üretir.
Ancak ortada bir sorun vardır. Kloss bu hoparlörü de Advent olarak isimlendirir. Sonunda ilk çıkan hoparlöre Large Advent, sonrasında üretilen küçük olana ise çok yaratıcı şekilde Smaller Advent ismi verilir. Sıkı durun olay bununla bitmiyor. 1970'lerde Kloss, yeni sürücüler geliştirir ve yine bir hoparlör tasarlar. Hoparlörün ismi yine Advent'tir. Bu kez bu hoparlöre New Advent denilmeye başlar. Kloss bu hoparlörün küçüğünü yapınca işler daha da karışır ve bu yeni hoparlör New Smaller Advent diye isimlendirilir. Günümüzde bu kaos'tan kaçınmak için hoparlörlerin tiz sürücülerine göz atmak gerekiyor. İki nesil Advent arasında tiz sürücüler farklı olduğu için hangisinin yeni hangisinin daha eski olduğunu anlamak daha rahat oluyor.
Bu model karmaşasının arasında Kloss, projeksiyon teknolojisini geliştirir, Dolby ile işbirliği sonucunda mükemmel kaset çalarlar üretir. 1972 yılında ilk projeksiyon televizyonu üretir ve satar. Televizyonlarda kullanılmak üzere Novatron tüp teknolojisini geliştirir. Sonunda ne olur bilin bakalım. Kloss, sıkılır ve şirketi satar. Tahmin edebileceğiniz gibi 1980'lerde Advent firması da iflas eder.
Yetmedi mi, Alın Size o Zaman Cambridge SoundWorks
Kloss bu kez 1988 yılında Cambridge SoundWorks firmasını kurar. Çoğu kişinin zannettiğinin tersine İngiliz olan değil MIT üniversitesinin kurulduğu yer olan Cambridge'ten alır ismini. Kloss, bu dönemlerde üst sınıf radyola ve hemen arkasından bilgisayarlar için üst sınıf hoparlörler üretir. Aslında benim bile Cambridge SoundWorks hoparlör kullanmışlığım hatta satmışlığım vardır. O dönemlerde Kloss'un isminden bihaber olduğumu söylemem lazım. Bilsem kendi kullandıklarımdan bir çiftini elimde tutardım. 1996 yılında ne olur. Haydi tahmin edin. Kloss, firmadan ayrılır. Günümüzde hoparlör ve ses kartları ile bir dünya devi olan Creative Technology, Cambridge SoundWorks'ü satın alır.
Daha Durun Hikaye Devam Ediyor; Tivoli Audio
Kloss emekli olmak istese de, alışkanlıklarını bir kenara bırakamaz. Bir anda Cambridge SoundWorks'ün finansörlerinden olan Tom DeVesto ile ortak olarak Tivoli Audio'yu kurar. Bir nevi emeklilik projesi olan Tivoli markası altında iki adet efsanevi radyo üretir. Mono olan Model One ve stereo olan Model Two modelleri. Her iki modelde sevgili MOSFET teknolojisi ile donatılmıştır. Aslında bu iki modelin atası efsanevi KLH Model Eight radyodur. Bu radyolar öylesine başarılı olur ki, Tivoli hem tasarım hemde performansı ile efsane haline gelir. Kloss'un geliştirdiği Cambridge SoundWorks Model 88 ile aynı teknolojiyi kullandığını iddia eden Creative ile Tivoli arasında patent savaşları başlar. Ancak her iki ürünü geliştiren kişi Kloss olduğundan davalar düşer. Yaşlı kurt iki modelin farklılıklarını ortaya koyar ve sular durulur.
Kloss bu dönemin sonunda vefat eder. Herhalde yaşamaya devam etse birkaç firma daha kurardı. Ne diyelim toprağı bol olsun...
(1) İlerleyen günlerde, bu konuya geri döneceğiz...
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder