Siemens Reklamı 1950ler

1950'li yıllardan Siemens vakum tüplü radyo reklamı. O yıllara göre bence müthiş bir reklam çekmişler. Video tabii ki Almanca ama görüntüler müthiş.

NAT Audio Magma

Açık konuşmak gerekirse Sırp ürünlerini sevmiyorum. Bunun ürünlerin sesleri veya tasarımları ile alakalı olmadığını söylemem gerekli. Ancak son yıllarda ilginç ürünlere de imza attıklarını söylemek lazım. Birçok firma uluslararası pazara açılmış durumda ve bayağı övgü alıyorlar. Bu firmalardan bir tanesi NAT Audio. Firma endüstriyel tüplerle yaptıkları ampliler konusunda bayağı dikkat çekiyor. Yukarıdaki model firmanın referans mono güç amplisi olan Magma. Tabii ki Eimac tarafından üretilen bir 450TH tüp ile donatılmış. Ampli single ended yapıda olmasına rağmen 160W güç üretebiliyor. Gerçekten çok uçuk rakamlar!

4E27

Bu fotoğrafta görülen oldukça ilginç bir tüp. Radyal radyo sinyali iletiminde kullanılan tüpün kodu 4E27. Anladığım kadarı ile 1950'lerde askeri ve sivil bazı projelerde uzun mesafelere sinyal göndermek için kullanılan tüpler son derece nadir ve çalıştırması çok zor. Yukarıdaki fotoğraf mono blok yapıdaki bir amplinin bir tanesinin üzerindeki 4E27 kodlu tüpler. Paralel olarak çalıştırılan tüplerden 40W civarında bir güç elde edilebiliyormuş. Aslında bir ara amplilerin tamamının fotoğraflarını bulup yayınlamam lazım. Tasarım Douglas Piccard tarafından yapılmış.

Telefunken Reklamı 1950'ler

1950'li yıllardan Telefunken'in radyo vakum tüpleri için hazırladığı reklam. Çok keyifli !

Tüp Fetişleri İş Başında!

2007 yıolında Oswalds Mill Audio (kısaca OMA) tarafından düzenlenen etkinlikte ana sistem Jeffrey Jackson ve Nathan Lewis tarafından kuruluyor. Bahsi geçen adamlar AMerikan hifi dünyasının derinliklerinde ve DIY çevrelerinde iyi tanınan isimler. Yaptıkları ilginç tasarımlar ile dikkat çeken bu isimler ayrıca bazı firmaların ürünlerini de tasarlıyorlar. Amerika ve Uzakdoğu'da bilinen hifi pazarının çok ötesinde hatta derinliklerinde oldukça büyük bir camia var. Son yıllarda Kuzey Avrupa'da da benzer etkinlikler düzenleniyor olsa da, Amerika bu konunun bir nevi ismi konulmamış merkezi...

Vakum Tüpler Nasıl Üretiliyor - KR Audio

Discovery kanalında yayınlanan "How It's Made" programını sanırım biliyorsunuzdur. Bu programın bir bölümünde Çek Cumhuriyetindeki KR Audio fabrikası ziyaret edilerek vakum tüpler konusunda bir program yapılmış. Görüntüler gerçekten çok etkileyici özellikle de cam işçiliği. Videonun ne yazık ki Türkçe alt yazısı yok ancak anlamak pek sorun olmuyor. Kesinlikle seyretmenizi tavsiye ederim...

Haftanın Videosu: Vakum Tüp Üretimi

Bir Fransız radyocunun kendi triyod vakum tüp üretiminden enstantaneleri gösteren harika bir video. Senelerdir arada sırada seyrederim. Hala sıkılmadım. Uzun senelerdir radyolarla uğraşan kişinin adı Claude Paillard. Web sitesi de burada.

WE Rektifiyer ve GM70ler

BU ay her hafta dünyanın farklı noktalarında yapılan ve vakum tüp meraklılarının ve tasarımcıların biraraya geldikleri etkinliklerden fotoğrafları okuyucularımla paylaşacağım. Bu ay boyunca OMA ekibinin 2007 buluşmasından örnekler var. İlk fotoğrafımız Experience Musicweb sitesinin editörü Jeffrey Jackson'ın tasarımları. Eski Western Electric cıva buharlı rektifiyer tüplerini kullanarak ürettiği güç katında GM70 tüpler bulunan SET yapıdaki deneysel ampli var. Sağ tarafta WE rektifiyerler sol tarafta ise son yıllarda hi-fi pazarında bol bol rastladığımız GM70'ler görülüyor.

Western Electric 300B

Bildiğiniz gibi 300B camiasının "kutsal kasesi" Western Electric üretimi 300B tüpler. Fanatikler, özellikle 1930'ların sonlarında üretilen nadide ötesi tüpler ile 1940'larda üretilen tüplerin peşinde olsalar da, 1960'lar hatta 80'lerde üretilen tüplere bile hala inanılmaz talep var. 2000'li yıllarda kısa bir süre için Western Electric üretim hatlarında 300B tüpler üretilmişti ve bu tüpler tam tabiri ile kapanın elinde kalmıştı. Fabrikanın yeniden üretime geçmesi taşınma durumu sebebi ile biraz ertelenmiş ve çok kısa zaman içerisinde üretimin devam edeceği söylenmişti. Ancak işler pek yolunda gitmedi ve üretim hatları uzun yıllardır bir türlü açılamadı.

Ancak çeşitli kaynaklardan alınan bilgilere göre 2012'nin ilerleyen aylarında orijinal Western Electric üretim hatlarından çıkacak meşhur sarı yazılı 300B tüpleri görebileceğiz. Üretim hatlarının taşınmasının bitip deneme üretimleri yapıldığı konusunda çok ciddi dedikodular ortalıkta gezmeye başladı. Çeşitli sitelerde ön sipariş için hazırlıklar bile başlamış. Daha önceki yıllarda ön siparişler sadece sözlü olarak kabul ediliyordu ancak üretime geçme dedikoduları arttıkça standart ön sipariş prosedürlerinin işleme konması olasılık dahilinde gözüküyor.

Tahmin ve dedikodulara göre yaz aylarının sonunda WE300B'leri yeniden göreceğiz gibi gözüküyor. Fiyatlar konusunda ise şimdiden tahminler yürütülmeye başlandı. En iyimser tahminle 1.000 Dolar'ın biraz altının görülebileceği düşünülürken, çoğu meraklı fiyatın 1.500 Dolar seviyelerine yaklaşmasını beklediğini de ekleyeyim. Günümüzde çeşitli Çinli üreticiler tarafından üretilen WE replikası tüplerin 1.000Dolar civarında fiyatlandırıldığını düşünürsek fiyatın 1.000 Dolar'ın üzerinde olma olasılığı çok daha yüksek. Bazı meraklılar ise ilk serilerin bu tutarların çok daha üzerinde 2.000 Dolar'a yakın bir fiyat etiketine sahip olabileceğini de söylüyorlar. Umarım 2012 yılında WE300B'ler üretim hatlarından çıkar ve bu tahmin oyunlarının sonu gelir.

Bende tahmin oyununa katılayım. Bence üretim hattından çıkacak ilk ürünler bir şekilde 2.000 Dolar seviyesinde olacak. Tahminen kutu içeriklerine bir takım cazip eklemeler ile bu tutarlara satış yapılabilir. Örneğin özel plaketler veya özel numaralandırılmış kutular gibi koleksiyonculara göz kırpan bazı eklemeler yapılabilir...

Bu arada tüm bahsettiğim fiyatlar fabrikada eşlenmiş bir çift 300B için :)

Herhalde yeni nesil WE300B'ler hifi tarihinin en uzun soluklu bekleme sürecinin yaşanmasına sebep oluyordur. Benim bildiğim kadarı ile hifi dünyasında bu kadar uzun senelerdir üzerinde spekülasyon yapılan bir ürün olmamıştır....

Nisan Ayı Konseptim: Vakum Tüp Fetişizmi

Nisan aynı vakum fetişizmi ay ilan ettim. Bu ay boyunca çeşitli vakum tüp üretim videoları, fetiş ürünler ve etkinlikler gibi bir çok yazı ve fotoğraf ekleyeceğim bloğuma. Bu arada müthiş videolar buldum, seyretmek müthiş keyif olacak... Tabii ki geleneksel bölümlerimizde devam edecek hiç merak etmeyin. Stereo Mecmuası günlükleri "hifi kızları" gibi bölümler olmadan kesinlikle olmaz. Evet bu ay konsept konumuz; Vakum Tüp Fetişizmi. Ben yaptım oldu :)

Eimac 304TL

Sizlere arada sırada Eimac tüplerden bahsediyorum. Eimac aslında oldukça küçük bir firma olarak kurulmuş. San Francisco’da kurulan firma ilk önceleri amatör radyo pazarı için düşük voltajlı tüpler üretmeye başlamış. 1934 yılında ise firma yeniden yapılanır. Firmanın gerçek anlamda ilk ürünü 150T güç triodu. Bu tüp savaş sırasında Amerikan ordusu tarafından radar sistemlerinde kullanılmış. Savaşın bitiminden 1960′lara kadar tüp üretimine devam eden firma 2000′lerde iflas ediyor ve efsane sona eriyor. Yukarıda firmanın 304TL vakum tüpleri ile üretilmiş bir amplifikatör görüyorsunuz. Aşırı yüksek voltajlarda çalışan bu tarz ampliler genelde istek üzerine üretiliyor. Yukarıda Amerikalı bir üreticinin deposu görülüyor. Üretici derken tek bir kişiden bahsediyorum. Arka tarafta daha konvansiyonel 845 gibi tüplerle üretilmiş ampliler görülüyor.

Electron Luv 845

Josh Stippich, Amerikan hi-fi dünyasında son derece sevilen bir isim. Birçoklarına göre genç yaşına rağmen vakum tüpler konusunda "guru" olarak anılıyor. Aslında biz onu yukarıda fotoğrafı görülen "Electron Luv" tasarımları ile tanıyor olsak da, Stippich'in son derece zorlu tüplerle yaptığı amplifikatörler Amerikan yeraltı hi-fi dünyasında bayağı popüler. "Electron Luv" için yaptığı tasarımlar biraz daha ilgi çekici hatta fantastik olarak nitelendirilebilir. İlerleyen dönemlerde daha karmaşık tasarımlarını da bloğuma taşırım... Yukarıdaki ampli 2002 yılında yapılmış ve 45 tüpler ile sürülen 845'ler güç üretiyor...

Psvane WE300B

300B tüp kullanan ampli sahiplerinin hepsinin hayali birgün bir set Western Electric 300B'ye sahip olmaktır. Hele ki 1940′ların Western Electric 300B’lerin bir çiftine sahip olabilmek hiç kolay değil. Aslında bundan 6-7 yıl önce Amerika'daki Western Electric üretim hatlarından bir parti 300B meraklılara sunulmuştu. Bu dönemlerde ortalık birbirine girdi tabii ki. Üretilen ürünler bir anda bitince hemen herkes bu üretimin devam edeceğini zannederken işler hiç öyle yürümedi ve 2012 itibarı ile herkes Western Electric'in yeni üretimlerini bekliyor. Benim aldığım duyumlara göre 2012 senesinde de WE 300B görmeme olasılığımız çok yüksek durumda. Aslında bu sene üretim planlanıyor dedikoduları vardı ancak anlaşılan bir sorun var ortada.

Bekleyiş uzadıkça meraklılara yeni ürünler sunuluyor. Bunların herbiri orijinal 300B'lerin birebir kopyası olduğu iddiasında. Sizlere daha önce Japon Takatsuki firmasının ürettiği WE 300B kopyaları TA-300B'den burada bahsetmiştim.

Şimdilerde yeni bir seçenek daha beliyor ufukta. Çinli Psvane firması orijinal tüplerin birebir kopyası olduğunu iddia ettiği 300B'leri pazara sürmeye hazırlanıyor. Yazılan çizilenlere göre kullanılan malzeme, işçilik, iç ve dış boyutlar hatta vidalara kadar her ayrıntı orijinal Western Electric üretimleri ile aynı(ymış)

Şu sıralar ön siparişlerin alınmaya başlanmış. İki lambadan oluşan ve özel kutularda satışa sunulacak 300B tüplerin fiyatı bir çift için 1.000 Dolar seviyesinde...

Meraklılara duyurulur :)

Fi X 2A3

Don Garber'ın Fi firmasının X şekilli 2A3 amplifikatörü belki tüpler açısından bir fetişizm objesi olmayabilir ama amplinin kendisi kesinlikle bir fetiş objesi. Amplifikatör aslında RCA mono veya single plate tüpler için tasarlanmış ancak bu tüplerin fiyatları son yıllarda uçuk hale geldiğinden amplinin üzerine daha güncel tüpler konularak satılıyor. Ampli 2000'lerin başlarında standart transformatörlerle 1.000 Dolar'ın altına satılıyordu ancak bugün fiyat biraz daha pahalı. Don Garber, amplileri tek başına ürettiğinden bekleme süresi son derece uzun ve eziyetli... Muhtemelen beklemeye değecektir...

Gizmo ve Triode Guild

2001 yılında vefat eden Dr. Harvey "Gizmo" Rosenberg'ten arada sırada bahsederim. Hatta aşağıda görebileceğiniz gibi bazı yazılarının çevirilerine ana web sitemizde yer veriyoruz. Ancak çevirilerini yapmak bayağı zor. Vakum tüplerle ilgileniyorsanız ve İngilizce'ye bir ölçüde hakimseniz "Triode Guild" yazılarına mutlaka bir bakış atın. Bazen kahkahalarla güleceksiniz ve emin olun çok şey öğreneceksiniz.. Adresi de vereyim tam olsun; www.meta-gizmo.net 

Dr. Lambastein şatosunun cerrahi odasında bir lambanın bacaklarını alıyor, öbür lambanın vücuduna ekliyor, ve üçüncü bir lambanın kafasını da ekleyip yeni lambasal yaşam şekilleri oluşturuyor.

Böyle hissediyorum, ve hiç bir şey insanı deli bir lamba bilimcisi olmak kadar iyi hissettirmez. Bildiğim kadarıyla hiç bir lamba ustası henüz bu uçuruma düşmedi ama bizi yarın en ucuna kadar itiveriyorlar. Bu termionik bir şarttır… Çok da mantıklıdır çünkü lamba estetiği konularını çok daha yüksek bir seviyeye taşımaktadır.

300B ye karşılık 2A3 lerin düşük seviyedeki sorunlarını tartışanlar hiç bir şeyden anlamıyorlar. Asıl sorulması gereken soru: Dinleyeni müziksel mutluluğun doruğuna vardıracak (ecstasy) tonal bütünleşmesinin en hassas armonik/mekan/zaman “continuum” devamlılığını sağlayacak lambaların hangi marka ve tipten oluşması gerektiğidir.

Lambaların zayıf noktaları konusunda şikayet edip sizlanmayı bırakın. Hiç bir lambanın mükemmel olmadığı hayatın ve termioniğin bir gerçeğidir. Allah’tan da bu böyle… Ama bu bir sınır değildir… Bu gerçek audio sanatlarının en yaratıcı proseslerinden birinin başlangıç noktasıdır… Ve bu oyunu oynamak için gerekli olan beceri ve yetenek herkeste yok. devamı

Anlayacağınız  "Vakum Tüp Fetişizmi" için en doğru adres :)

801/2A3 Amplifikatör

Josh Stippich, ismi çok yakından tanıdığımız bir isim değil ancak bir çok kişi Electron Luv firmasını biliyordur. En azından garip tasarımlarına mutlaka denk gelmiştir. Josh Stippich aslında Amerikan vakum tüp dünyasında oldukça tanınan bir isim. Son derece garip endüstriyel tüpleri kullanarak yaptığı tasarımlar çok ilgi çekiyor. Amerika'da düzenlenen ilginç fuarlar ve etkinliklerde sıklıkla denk geldiğimiz Stippich'in endüstriyel 801 ile çok sevdiğim 2A3 tüpleri kullanarak yaptığı bir Electron Luv tasarımı bugünkü konuğumuz...

Vakum Tüp Fetişizmi: Eimac

Stereo Mecmuası'nın Retro bölümlerinde fırsat buldukça ve tabii denk geldikçe Eimac reklamlarını sizlerle paylaşıyoruz. Eimac aslında oldukça küçük bir firma olarak kurulmuş. San Francisco'da kurulan firma ilk önceleri amatör radyo pazarı için düşük voltajlı tüpler üretmeye başlamış. 1934 yılında ise firma yeniden yapılanır. Firmanın gerçek anlamda ilk ürünü 150T güç triodu. Bu tüp savaş sırasında Amerikan ordusu tarafından radar sistemlerinde kullanılmış. Savaşın bitiminden 1960'lara kadar tüp üretimine devam eden firma 2000'lerde iflas ederek elektronik dünyasından çekiliyor...

Eimac endüstriyel tüpleri bugün birer fetiş objesi.  NAT Audio gibi az sayıdaki firma ve DIY meraklısı bu tüplerle ilginç amplifikatörlere imza atıyorlar. Yukarıda bir DIY meraklısı tarafından Eimac endüstriyel tüpleri ile üretilmiş bir amplifikatör var.

WE 300B Kalmadı, Takatsuki TA-300B Verelim!

Biliyorsunuz 2A3 tüplü bir ampli kullanıyorum. Bloğumda bol bol NOS 2A3'lerden bahsediyorum. Bu tüpleri kullananlar diğer triyod güç tüplerini kullananlardan biraz daha şanslı. 2A3 diğer tüplere göre daha bulunur bir tüp. Özellikle askeri haberleşme amacıyla da kullanıldığından bol bol stok bulabilmek mümkün. Fiyatlarda genel olarak makul sayılır. Ancak 300B kullanıcıları için aynı şeyleri söylebilmek mümkün değil. Özellikle 1940'ların Western Electric 300B'lerin bir çiftine sahip olabilmek için binlerce dolar harcamanız lazım. Tabii bulabilirseniz.

Günümüzde bir çok üretici (özellikle de Çinli üreticiler) ürettikleri tüplerin birebir WE 300B replikası olduğunu söyleseler bile, kullanıcıların bir çoğu aynı fikirde değiller. Hatta yabancı forumlarda bu konularda bayağı kavga çıkıyor. Zaten bir çok kişi elinde bu değerli tüpler olmadan atıp tuttuğundan kavgaların dozajı sertleşiyor.



Şimdi WE 300B replikalarına yeni bir tanesi eklendi. Japon Takatsuki firması TA-300B kodlu tüpü üretmeye başladı. Daha yeni olmasına rağmen bir çok kullanıcı tüpe övgüler düzmeye başladılar. Eh övgüyü hak etmiyor değil. Özel ahşap kutusu, kutu içerisindeki belgeler ve ölçüm sonuçları, tüpün kendisi... WE 300B'den iyi olup olmadığını tabii ki bilmiyorum ama işin içinde Japonlar varsa kötü bir şeyin ortaya çıkma olasılığı pek yok.

Fotoğraflar Robert Hutton'a ait. Takatsuki için ise şu linke doğru alalım sizi...

Like A Rolling Stone

Son dönemlerde devam ettiğim "tube rolling"te en hoşuma giden kombinasyonu sonunda buldum. Benim amplimde fazla kullanılmayan bazı tüpler var. Ancak benzer tüpleri kullanan bazı meraklılar olduğunu bildiğimden ben kendi kombinasyonlarımda şöyle bir sıralama yapabilirim. Tabii bu benim sistemimdeki durum. Mimariden mimariye veya sistemden sisteme değişiklikler olabilir. Benimki gevezelik işte...

EF184:
HP Computer Grade (Aslında Amperex'in 1960'larda ürettiği tüpler. Ancak tolerans değerleri mükemmele yakın. Bulabilmek neredeyse imkansız.. Siemens EF184 (1960'ların ortasında üretilen ürünler. harika mesh plate yapıları var seyri bile büyük keyif) 1960'larda Avrupa'da üretilen Philips ve benzerleri 4- 1960'ların sonu 1970'lerin başında yine Avrupa'da üretilen farklı etiketlerdeki ürünler. Siemens'ler ülkemizde de dünyada da bulunabiliyor. Sadece bazı özel amplilerde kullanıldığından genelde fiyatları ECC83 vs gibi pahalı değil. Denk gelirse şiddetle tavsiye edilir.

6Y6
Bazı özel Japon amplilerinde de kullanılan daha sonraki dönemlerde televizyonlarda da gördüğümüz bir rektifiyer. 1940'lardan General Electric muhtemelen alabileceğiniz en egzotik tüp. Görüntüsü tam anlamı ile fetiş. 1950'lerin RCA'ları ve National Union'ları da keyifli. Ancak GE tam anlamı ile eşsiz bir performans gösteriyor.

GZ34
Bir rektifiyer tübün sesi bu kadar değiştirebileceğine kesinlikle inanmazdım ancak değiştiriyor. 1950'lerin sonları ile 1960'ların başlarında Mullard'ın ürettiği biraz şişmanca tüpler herkesin gözdesi. İki tanesinin fiyatı neredeyse bir ampli fiyatı ve benim deneme fırsatım olmadı. 1970'lerden Sylvania'nın tüpleri ile denk geldim ve aldım. Yine oldukça şişman tüpler. Fiyatları Mullard'lar kadar pahalı değil ama kaliteleri çok benzer. Hatta bazıları Mullard üretim bandından çıkmış. Seri numaraları çok şey anlatıyor. Daha önce elimde bulunan GZ34'lerle uzaktan yakından alakası yok performans açısından. Daha küçük kesitlere sahip GE, RCA ve Rus üretimlerini bir kenara koymak lazım. Bu şişman GZ34'ler felaket bir etki yarıyor. . her sisteme lazım...

2A3
Ülkemizde pek az meraklının sahip olduğu bir tüp. Böylelikle alımda pek rekabet olmuyor. RCA'nın 1930'larda ürettiği mono-plate'lerden, 1940'lardan 60'lara kadar ürettiği double-plate'lerden paranız hangisine yetiyorsa alınız. 1940'ların 50'lerin National Union'ları veya 1960'ların sonunda çeşitli markalarla piyasaya sürülen tüplere göz atılabilir. Ancak söylemem lazım ki, eskiye gittikçe işin rengi fena halde değişiyor. RCA'lar gerçekten müthiş.

Aslında bir çoğumuz genelde pre katı ve power katındaki tüplerle daha çok oynarız ve yatırımlarımızı bu yönde yaparız. Ancak rektifiyer kullanılan amplilerde özellikle güç tüplerinin anot ve filamanlarının elektriği rektifiyerlerden geçiyorsa iyi tüp ile performans çok ilginç yerlere doğru gidiyor. Örneğin sisteminize çok üst seviye bir güç sağlayıcı takmak gibi... GZ34 gibi genelde çok kullanılan tüplerde fiyatlar biraz yukarıya doğru gidebiliyor. Hele modern üretim alternatiflere bakınca ancak aradaki fiyat farkına rağmen iyi ki almışım dediğiniz farklar oluşabilir.

Ben son dönemlerde neredeyse farklı modellerden neredeyse 20-25 çeşit tüp denedim... Kurcaladığım toplam tüp sayısı 100'leri geçmiş olabilir. Fark oluyor olmuyor, değer değmez konularını bir kenara bıraksak bile büyük bir keyif oldu... Her mimarinin kendisine göre güzellikleri var ama bana sorarsanız SET'ler her türlü sorunlarına ve kısıtlamalarına rağmen bambaşka bir yerdeler... Tüp mevzuu ise zaten bambaşka bir keyif. Ben sanırım onlarsız bir hayat düşünemiyorum...

SM Forumlarındaki konu başlığı için tıklayınız

Rollin Rollin

Geçen hafta yeni tur bir tube rolling coşkusuna başlayacağımdan bahsetmiştim. Paketler yavaş yavaş elime ulaşıyor ve denemelere başladım. Vakum tüplü (veya yaygın haliyle lambalı) amplilerin en büyük güzelliği de budur... Yukarıda soldan sağa görünen tüpler, Hewlett Packard etiketli (Amperex turuncu logo) computer grade'ler, Reigon Label, Tungsram, Brimar ve Philips Military Grade smoked glass EF184'ler. Belki bu hafta bunların arasına bir sette Siemens katılır. Ama Philips ve Amperex'ler varken buna pek gerek yok sanki...