Alchemist Freya ve Bragi

Hiç dinleme fırsatım olmayan ancak internette bayağı yazı okuduğum Alchemist markasından bir kaç ürün daha... Alchemist Bragi pikap katı ve Alchemist Freya pre-amplifikatör. Bu cihazlar Alchemist "The Mono" APD25 güç amplifikatörü ile firmanın ilk ürün serisini tamamlıyordu. İlginç tasarımlar...

EMT JPA-66

EMT'nin JPA-66'sı çok ilginç bir ürün. Dışarıdan bile yeterince karışık gözüken cihazın içerisi evlere şenlik. Aslında aşağıdaki fotoğraf bir önceki versiyonun içerisi. Yeni versiyon bundan çok daha karışık. Fotoğraflar bu seneki Münih High End fuarında. Daha fazla resim için buraya göz atabilirsiniz. Ama JPA-66'yı görünce kendi bloğuma da ekleyeyim dedim.

Plak Koleksiyonculuğu: Pre-amp Mevzuu

Plak Koleksiyonculuğu yazı dizime devam ediyorum. Serinin son yazısı Plak Koleksiyonculuğu: Plak Standartları‘nda belirttiğim üzere bu yazının konusu pikap katları veya pikap pre-amplifikatörleri. Bu yazımda hifi pazarından ziyade geniş plak koleksiyonları olan ve farklı yıllarda üretilmiş plaklardan oluşan bir arşivi olan meraklıların yaklaşımlarından bahsedeceğim. Plak Koleksiyonculuğu: RIAA Öncesi Plak Özellikleri yazımda farklı yıllarda üretilmiş plaklar konusunda geniş bir listeleme yapmış ve ayrıntılı (aynı zamanda herkes için çok gerekli olmayan) bilgilere yer vermiştim. Bu yazıyla yazı dizimin ilk bölümünün sonuna gelmiş oluyorum. Bundan sonraki bir kaç hafta boyunca boyunca Plak Koleksiyonculuğuna ilk adımlarını atan meraklılar için rehber niteliğinde yazılara yer vermeyi planlıyorum.

Şimdi isterseniz konumuza gelelim.

Yazının ilk paragrafında belirttiğim gibi plakların ortaya çıktığı dönemden bugüne o kadar farklı özelliklere sahip plaklar üretilmiştir ki, ciddi anlamda plak koleksiyonu yapan bir meraklı için bizim hi-fi pazarından tanıdığımız ürünlerden ziyade daha farklı özelliklerle donatılmış ürünler daha uygundur. Örneğin koleksiyonculara yönelik pikaplar konusunda oldukça kapsamlı bilgileri sizlerle paylaşmıştım. Tabii ki hi-fi pazarında bu ihtiyaçlara yönelik ürünler bulabilmek mümkündür ancak fiyatları son derece düşündürücüdür. Tanıştığım, yazıştığım ve sohbet etme fırsatı bulduğum bir çok plak koleksiyoncusu için öncelikler biraz farklı. Uyumluluk sihirli bir kelime gibi sanki.

Rek-O-Kut Re-Equalizer, çok özellikli bir pikap katı; 350 Dolar. Esoteric Sounds'taki dostlarımızdan ilginç bir yaklaşım

Tabii ki imkanı olan plak koleksiyoncularında üst uç sınıf hi-fi sistemlere sahip olduklarını da görüyoruz. Neyse. 1950'liler öncesinde Amerika için, 1960'lar öncesi Avrupa için ve 1975 öncesi dünyanın kalanı için ortak bir plak standardından bahsedemiyoruz. Durum böyle olunca standartlara uymayan plakları keyifle dinleyebilmek için kilit bileşen pikap katları.

Bu amaca uygun plak katlarının olmazsa olmazı yüksek frekanslara yükseltme (aslında patlama demek lazım) yapabilme ve alt frekanslarda kapsamlı bir oynama yapabilme imkanı sunmaları. Bu sayede belirli bir yıl üretilmiş bir plağı bugünün standartlarında dinlemek mümkün oluyor. Anlayacağınız olaya eskiden kullandığımız ekolayzırlara benzeyen bir mantıkla yaklaşmak lazım. Sadece bu kadar değil. Dikey modülasyon kullanılarak üretilen plakları dinlemek için (Pathé/Edison) standardın son derece dışında ayar seçeneklerine ihtiyacımız var. Bunlar tabii ki yeterli değil, Stereo ve Mono ayarlarının yanında özellikle Mono için farklı seçeneklerde olmaz ise olmaz. Mono sağ ve sol kanal, Mono sadece sol kanal, Mono sadece sağ kanal ilk aklıma gelenler.

Tüm bunların dışında pikap katınız ile iğnenizin uyumu çok mühim. Bildiğiniz gibi MM standardında bir pikap kafası kullandığımızda pikap katımızı MM moduna alırız. Ancak MC yani Moving Coil'ler işin içerisine girdiğinde çok daha farklı ayarlar yapmamız gerekir. Basit bir pikap katında MC moduna geçtiğinizde standart bir ayarlama yapılır. Ancak özel bir MC kafa kullanıyorsanız, gain, yükleme empedansı ve omaj olmak üzere farklı bir çok ayar seçeneği ile uğraşmanız gerekir.

Vadlyd MD12. Neredeyse aklınıza gelecek tüm ihtiyaçlarınızı karşılayabilecek bir ürün. Fiyat: 1.000 Doların üzerinde

Tüm bunların sonunda tahmin edebileceğiniz gibi ortaya çıkan pikap katının üzerinde bol bol düğme olması gerekli. Bir taraftan kafa/iğne için gereken ayarları yaparken, bir taraftan ses frekansı üzerinde ayarlar yapmamız ayrıca diğer bazı özelliklere göre ek seçeneklere ihtiyacımız olacak. İşler karışıyor değil mi?

Ancak şunu unutmayın, muhtemelen ülkemizdeki bir plak meraklısı bu tarz farklı üretilmiş plakları belki de hiç göremeyecektir. Bu yüzden tüm bu yazdığım çizdiğim konuların üzerinde çok fazla kafa yormayın. Eğer bir gün bu denli geniş bir koleksiyonunuz olursa bu tür yazılara geri dönersiniz :)

EMT JPA-66. Eğer yeterince paranız varsa pikap katlarının kutsal kasesi. Hayalimiz :)

Bu tarz ürünlerin neredeyse hepsinin ortak özelliği son derece çirkin olmaları :)  Üzerinde o kadar fazla düğme olan bir cihazı tasarlamak son derece zordur. Zaten koleksiyoncuların dünyasında cihazların güzel gözükmesi gibi bir beklenti yok. Ancak yazımın sonunda pikap katlarının kutsal kasesinden bahsetmek istiyorum.

İlk örneği 1940 yılında üretilen JPA-66, pikaplarına, iğnelerine ve neredeyse ürettikleri tüm ürünlere hayran olduğum ve kesinlikle hayır diyemeyeceğim Alman EMT firmasının bir ürünü. Aslında yayıncılık için kullanılan EMT ürünleri haliyle 1950'ler öncesindeki plak standardı karmaşasının içerisinde tasarlanmaya başlamıştır. EMT koleksiyoncularla aynı sorunları yaşayan başta radyo olmak üzere yayın endüstrisine müthiş ürünler armağan etmiştir. Günümüzde EMT efsanevi pikap katı JPA-66'nın yeni versiyonlarını üretmeye devam ediyor. Neredeyse her standardı destekleyecek ayar seçeneklerini üzerinde barındıran ürüne 4 adet (evet yanlış okumadınız tam dört adet) pikap kolu bağlanabiliyor ve her biri için ayrı ayar yapılabiliyor. Tüm bunları okuyunca acaba alınabilecek bir şey mi diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Evet alınabilir bir ürün ama 10.000 Doların oldukça üzerinde bir tutar cüzdanınızda var ise :)

Pikap Katları Hakkında

Phono kati, bir cok muziksever icin onemle ihtiyac duymadiklari bir ekipmandir. Yillardan beri plak dinlenme aliskanliginin kaybedilmesi sonucunda yavas yavas belirli bir merakli topluluk haric adi bile anilmamaktadir. Eski donemleri hatirlarsaniz neredeyse satin aldiginiz her tur amplifikatorde en kotu ihtimal ile bir MM phono kati bulunmaktaydi ve buna neredeyse tum ev sinemasi amplifikatorleri de dahildi. Bu phono katlarinin basarisi nasil olursa olsun, pikabiniza bir baglanti sundugundan fazla bir arayisa gerek kalmazdi. Zaman icerisinde muzik kulaginiz ilerleyip, artik ne duymak istediginize dair arayislara girisirseniz ve bir pikap kullanicisi iseniz mutlak suret ile oynama yapacaginiz ekipmanlarinizdan biri olacaktir phono katiniz. Piyasada rahatlik ile bulabileceginiz "stand alone" tarzda phono katlari mevcut. Burada en dikkat edilmesi gereken ozellik igne turunuz. Cunku seciminiz buna gore degisecektir. Ben kendi deneyimlerim acisindan soylemek istiyorum, bir sekilde pikaba, ignesine ve diger tum bilesenlerinize giris seviyesinde bir yatirim yaptiysaniz veya yapmayi planliyorsaniz sizin icin dogru karar "moving magnet" yani MM olacaktir. Genel olarak audiophile yapiya daha siki sikiya bagli olan ozelliklere sahip igne "moving coil" yani MC'dir ama bu tarz hassas igne kullanimi tum sisteminizin buna gore optimize edilmesi gereksinimi duyar ve bu ciddi bir yatirim gerektirir.

Tabii ki, audiophile seviyesi MM ignelere de rastlamak mumkun olsa da, ben ve benim gibi belirli butce dahilinde hareket etmek isteyenler icin ben genel bir MM phono kati degerlendirmesi yapmak istedim. Su noktada MM ve MC kisaltmalarini da cokca duyacaginiz icin kisa bir hatirlatma yazmakta fayda var. MM ignelerin ana ozelligi, hareket halindeki miknatislara sahip olmasidir. Igne bu miknatislara baglidir ve sinyaller, bu hareket sayesinde uretilirler, MC'lerde ise tam tersine miknatislar sabit durumda olup, ignenin bagli oldugu bobinler, sabit miknatislar icerisinde hareket ederek sinyali uretmektedirler. Oncelikle neden phono kati kullaniyoruz sorusuna kisa bir aciklama getirmek istiyorum. Her kaynak cihazin (CD Player, teyp vesaire) bir cikis sinyali uretir. Bu standart sinyal gucu amplifikatore giris yaparak burada yukseltilerek hoparlorlere aktarilir. Bu noktada pikaplarin sinyal gucu tum diger kaynaklardan daha azdır. Bu yuzden once yukseltilip amplifikatore o sekilde aktarilmalidirlar. Bu noktada karmasa tabii ki bitmiyor. Yukarida anlatmis oldugum MM ve MC igneler icin farkli yukseltme seviyeleri bulunmasi gerekir. MC'lerin yapilarindan kaynaklanan sinyalin daha da az kuvvetli olma ozelligi bu tip igne ile donatilmis pikaplarin daha fazla yukseltme ozelligine sahip phono katlari ile kullanilma durumunu ortaya cikartir. Klasik bir MM ve MC ignelerinden gelen sinyal ozellikleri ise su sekildedir;

MM igne
Empedans: 47kohm
Gain (1kHz'de): 34 dB
Cikis hassasiyeti 2,5mV

MC igne
Empedans: 100kohm
Gain (1kHz'de): 56 dB
Cikis hassasiyeti 0,3mV

ProJect Phono Box

Test edilen cihazlar icerisindeki en eski phono kati olan ProJect ProJect Phono Box, ilk aldiginizda bulk bir kutu icinde geliyor. Biraz kalitesiz adaptoru ile elektirige baglanti yapiyorusnuz. Cihazin en sacma ozelligi MM ve MC ayarini kasasini sokup, cesitli jumper'larin yerlerini degistirerek yapiyorsunuz. Tabii her dakika MC, MM kartus ayari yapmak sacma olabilir ama daha kullanici dostu bir tasarim yapilabilirdi. Zaten ProJect pikaplari haricindeki elektronik komponentlerin estetik tasarimi konusunda bence basarili degil. Oyle veya boyle bir pikap kullanicisi icin gerekli tum ozellikleri uzerinde bulundurmasi buyuk bir avantaj. Ses performanisina gelince, bu nokta da tum estetik kaygilari unutun sese, fiyata gore kesinlikle cok basarili. Dip gurultu mumkun oldugunca az, ozellikle mid ve bas tonlar basarili. Frekans cevabina baktigimda dip gurultuyu azaltabilmek icin sanirim yuksek frekanslarda oynama yapilmis diye dusunuyorum. Giris seviyesindeki bir cihazdan beklenmeyecek bir performansi var. Benim gorusum bu cihazin ozellikle mid ve bas agirlikli muzikler dinlemek icin ideal oldugu. Amplifikatorunuzde eger bir phono kati varsa bile bir denemenizde fayda var. Standart bir phono katindan kesinlikle cok daha basarili oldugu muhakkak. Kisaca;

+iyi fiyat performans orani
+mid ve bas seslerde fiyatina gore cok basarili
-estetik tasarimi kotu
-MM/MC ayari cok ugrastirici
-beraberinde gelen adaptor cok kalitesiz.

NAD PP2

Gene cikis tarihi olarak testimizin eskilerinden sayilabilecek bir phono kati olan PP2, NAD'in geleneksel tasarim yaklasimini yansitiyor. Basit bir PCB uzerine insa edilmis olan PP2, bir acma kapama dugmesine sahip degil fakat arkasindaki bir switch vasitasi ile MM/MC ayari kolayligi sunuyor. Giris seviyesindeki her urun gibi biraz kalitesiz bir adaptor ile gelen urunun ses performansina diyebilecek bir sey yok. Gayet sicak ve detayli bir ses sunan urun, iyi bir amplifikatorun dahili phono kati yerine bile dusunulebilir. Ozellikle amplifikatorden uzak bir yere koydugunuzda gercek performansi alabiliyorsunuz. Dinledigim her plakta istedigime yakin performans veren bir urun. Almayi kesinlikle hakediyor. Kisaca,

+cok iyi fiyat performans orani
+genel olarak her tur muzik icin uygun
+MM/MC ayari rahatlikla yapilabiliyor.
-kapama dugmesi de olsa eksikligi kalmayacakti
-beraberinde gelen adaptor cok kalitesiz.

ProJect Phono Box 2

En yeni urunumuz gene ProJect'ten. Sanki benim tasarim konusundaki serzenislerimi duyup, tasarimlarini duzeltmisler. Acikcasi duzgun bir kutu icinde gelen urunu actigimda oldukca sasirdigimi ifade edeyim. Tasarim kucultulmus, biraz yuvarlanarak derli toplu hale getirilmis. En onemli yenilik MM/MC seciminin bir dugme ile yapilabilmesinin saglanmasi olmus. Ayrica testimizde renk opsiyonu olan tek urunde bu, ister siyah istersenizde gumus rengini kullanabilirsiniz. Ses performansi da eski versiyonuna gore kesinlikle oldukca basarili. Tizlerdeki eksikligi Phono Box 2'de hissetmeniz mumkun degil. Ayrica benim acimdan giris seviyesinin en iyi urunu olan NAD ile ayni seviyeye gelmis. ProJect'i tebrik etmek lazim, bir cok firmanin yeni urunlerinde rastlanmayan derecede eski versiyonun tum tartismaya acik noktalarini duzeltmisler. Urun su hali ile kesinlikle bu sinifta zirveye oturuyor.

+guzel tasarim
+silver renk secenegi var
+cok iyi fiyat performans orani
+MM/MC ayari rahatlikla yapilabiliyor.
-beraberinde gelen adaptor cok kalitesiz.

ProJect Tube Box

Hem MM, hemde MC kartuslari destekleyen Tube Box bu tarz cihazlar (pikaplar konusunda degil) konusunda tasarimlarini zevksiz buldugum ProJect markasinin tasarimindaki zevksizligi, calistigi zaman muzige yaptigi katki ile tamamen unutuluyor. 2 adet 12AX7 lamba ile donatilmis cihaz her kanal icin ayri devre yapisina sahip. Demoda oldukca kaliteli bir kombinasyonla dinledigimden, gene ayni markanin standart ProJect Phono Box 2 urununu sisteme takinca cihazin gercek performanisini anlayabildim. Sese inanilmaz derecede, sahne ve derinlik katmasinin yanisira iyi bir igne, kol ve pikap kombinasyonunu bu fiyata gercekten vazgecilmez bir hale getiriyor. Belki lambali yapisindan kaynaklanan bir onemli durumu sizler ile paylasayim. Eger eski, biraz cizik bir plak dinlemeye kalkistiginizda bir cok baska phono katindan daha fazla bir cizilti duyuyorsunuz. Bu nokta da eger plak kolleksiyonunuzda bu tarz plaklar cogunlukta ise, daha once duymadiginiz kadar cizilti duymak sizi rahatsiz edebilir. Fakat yeni veya temiz bir plakta sese hayran olmamak elde degil. Sanirim gene lambalardan kaynaklanan bir detay seviyesi artisi var ki, asil keyif inanin bu. Belki ilk testte solid state bir ampli kullandigimiz icin seste detay ve sicaklik artisi hissettim ama soylenebilecek tek sey, eger iyi bir sisteminiz varsa hic dusunmeden satin alinabilecek bir urun. Ayni basariyi kendi sistemimde de gostermis olmasi cihazin kalitesini anlatiyor. Ileriye yonelik MM'den MC'ye gecis icinde ikisini birden desteklemesi onemli bir arti. Tum phono katlarinda gozlemledigim elektriksel yapidan uzaklastirmanin avantajli oldugu noktasini en az bu phono kati icin soyleyebilirim. Oldukca iyi bir izolasyon veya kasa yapisi kullanilmis sanirim elektrik kablosunun yanina bile koysaniz kesinlikle hissedilir bir bozulma farkedemiyorsunuz. Urunun ilginc bir eksisi, markanin isi her zaman zorlastirmak adina yaptigi islerden bir tanesi. Eger lamba degistirecekseniz gene elinize tornavidanizi alip, ust kafesi acmaniz ve akabinde tekrar takmaniz gerekiyor. Acikcasi bu alan biraz dar, ve fazladan isinma yaratmakta. Cihazin omurunden bir sey kaybeder mi bilmem ama pisme suresi bu cihazda sanirim bayagi kisa surecektir. Saka bir yana kisaca,

+sese kattigi inanilmaz detay ve sicaklik
+hem MM hemde MC destegi
+taktigimiz her sistemde harikalar yaratmasi
+cok iyi fiyat performans orani var
-tasarimi bence basarisiz.
-lambalari degistirmek biraz maharet gerektiriyor
-cizik plaklarla kullanmamak gerekiyor.

Antique SoundLab Mini Phono II

Kutusundan cikarttiginiz anda tasarimi dikkatinizi ceken urunun en ilgi cekici yani, guc kaynagi. Kendisinden pahali bir cok urunde bile bulunmayan veya ekstra odeme yaparak alabildiklerinize benzeyen parca hem iyi hemde bazi dertler yarattigindan biraz sikici. Urun iki parcadan olusuyor. Bu guc kaynagi ve phono kati. Problem phono katina giden guc kablosunun, guc kaynaginda sabit olusu ve bu kablonun uzunlugunun yaklasik bir metre olmasi. Eee, bunda ne sorun var diyebilirsiniz belki. Sorun, bu iki parcanin yanyana pek durmayi sevmemesi ile ilintili. Iki parca birbirinden uzaklastigi an dip gurultu neredeyse yokoluyor ve cihazin gercek performansi ortaya cikiyor. Yeri kisitli veya duzen seven insanlar icin birazcik kabus bir durum. Ayrica guc kaynagini yere koymak isterseniz cok yuksek olmayan bir sehpa kulanmaniz lazim ki, kablo mesafesi yeterli olsun. Bence kesinlikle kablo ayrilabilir tasarlanmali idi tipki, ana guc kablosunda yaptiklari gibi. Transistorlu ve lambali phono katlari arasinda detay seviyesi kesinlikle farkediyor. Sese katki olarak, bence en onemli noktasi orta frekanslarda inanilmaz guzel bir sicaklik olusturmasi. Bu noktada kendi kullandigim cihazlar ile cok iyi bir uyum sagladi diyebilirim. Yalniz ilk aldiginiz hali ile dinlerken bir donem baslarda bir eksiklik hissetmeniz oldukca olasil ve lambalar pismeden sesteki sicaklik gerektigi gibi hissedilemiyor. Ben biraz hile yapip, elimdeki eski lambalarimdan bir set taktim ki, imkani olanlar icin cihazdan erken keyif alma sansini yakalayabilirsiniz.. Bazilari icin bas seslerde sorun var denilebilecek bir cihaz. Cok derin bir bas efekti duyamayabilirsiniz, ama inandiricilik acisindan sorun yok. Bu nokta da lambada farkli arayislar ile bunu da cozebilirsiniz. Cihazdaki en onemli nokta sadece MM kartus destegi bulunmasi, alisveris listenize eklerken bu noktayi gozonune alin. Bir diger yapisal eksiklik, lambalar icin bir koruma duzenegi yok. En azindan ufak bir kafes eklenmeli idi diye dusunuyorum. Sonuc olarak bu kadar ugrasacaksam niye baska bir seye bakmiyorum derseniz, fiyat anlaminda testimizin galibinden ucuz olmasina ragmen ona yakin bir performansi var. Benim gorusum orta frekansta daha bile basarili. Ileride MC kartus kullanirim derseniz ProJect Tube Box daha iyi bir opsiyon olarak karsiniza cikabilir.

+tasarimi cok guzel
+guven veren bir guc kaynagi
+kolay iyilestirme opsiyonları
-sadece MM igneleri desteklemesi
-yerlestirmesi biraz sorunlu
-ortalama fiyat/performans orani
-lambalari koruyacak bir kafesi yok